امروز پهنه دانش بشر به اندازه ای وسعت گرفته است که رشته های خاص و متفاوت آن بي‌شمار شده است و حيطه آن را يک پسوند «اولوژی» از حيطه رشته های ديگر جدا می کند. به طور مثال، بررسی روان شناختی و تن شناختی خنده با اسم «ژلاتولوژی» ( Gelatology) به مفهوم خنده شناسی معرفی می شود.

پژوهشگران موضوع خنده، يا ژلاتولوژيستها، کوشيده اند که به ماهيت خنده پی ببرند و به اين سوال پاسخی علمی بدهند که انسان چرا می خندد؟ آنها در پژوهش خود دريافته اند که مغز انسان چگونه يک جوک، لطيفه يا شوخی را می گيرد و خنده چگونه می تواند واقعا به صورت بهترين داروها عمل کند.

می دانيم که جای دريافت يک موضوع خنده آور، در قسمت قدامی يا جلويی قشر بيرونی و خاکستری رنگ مغز قرار دارد. اکنون خنده شناسان در زمينه مبدا يا منشا خنده پژوهش می کنند.

اگر بتوانيم خنده را پديده ای مستقل و جدا از بذله، شوخی و مزاح بگيريم، خنده چه ماهيتی دارد؟

جوابی که بر اساس پژوهش علمی به اين سوال می توان داد، اين است که خنده در روابط اجتماعی افراد از طريق گفت و گو کاربرد دارد.

دانشوری به نام رابرت پروواين (Robert Provine) از دانشگاه مريلند در بالتيمور آمريکا، دريافته است که ما در هنگام گفت و گوهای عادی به نسبت بيشتر می خنديم تا با شنيدن جوک و لطيفه که گه‌گاه پيش می آيد. توانايی خنداندن ديگران غالبا با کسب موقعيت و قدرت ارتباط دارد، به اين معنی که اگر بتوانيد ديگری را بخندانيد، او را به تسلط خود در آورده ايد. 

رابرت پروواين گفته است که زن ها معمولا بيشتر از مردها می خندند، چون مردها هستند که بيشتر به گفتن چيزهای خنده انگيز تمايل دارند.

ضمنا گفته شده است که خنده مسری است، همان طور که خميازه يک نفر ديگران را به خمياره کشيدن وا می دارد.

البته ژلاتو لوژیست ها يا خنده شناسان هنوز در اين زمينه پژوهش علمی انجام نداده اند، اما شنيدنی است که مسری ترين مورد خنده در سال 1962 در تانزانيا اتفاق افتاد؛ و آن هنگامی بود که يک دسته دختر دانش آموز به خنده ای طولانی در آمدند، خنده آنها به افراد دور و بر آنها سرايت کرد، و خنده ای که از اينجا شروع شده بود، ماه ها ادامه يافت.         

خنديدن عملکرد رگ های خونی را بهبود می بخشد
 
مطالعات نشان می دهند که تماشای يک فيلم کمدی باعث بهبود عملکرد رگ های خونی می شود. پژوهشگران در دانشکده پزشکی دانشگاه مريلند در شهر بالتيمور، تاثير تماشای يک فيلم خنده دار را با يک فيلم اضطراب آور مقايسه کردند. محققان با ارائه نتايج مطالعه خود در کالج قلب شناسی آمريکا گفتند که جريان خون افراد مورد مطالعه در اثر اضطراب 35 درصد کاهش پيدا کرد، درحالی که خنديدن جريان خون را 22 درصد افزايش داد.

تيم محققان آمريکايی 20 داوطلب سالم غيرسيگاری را با ميانگين سنی 33 سال مورد مطالعه قرار دادند.

اين گروه بخشی از يک فيلم غم انگيز مانند «نجات سرباز رايان» يا قسمتی از فيلمی شاد و خنده دار مانند «کينگ پين» را تماشا کردند. دست کم 48 ساعت بعد فيلمی که تاثيری عکس فيلم اول داشت، برای آنها نمايش داده شد.

داوطلبان در شب پيش از تماشای هر فيلم از خوردن غذا پرهيز کردند و مورد آزمايش قرار گرفتند تا معلوم شود رگ های خونی بازو چگونه به افزايش ناگهانی جريان خون واکنش نشان می دهد. داوطلبان درحالی که در اتاقی با درجه حرارت کنترل شده دراز کشيده بودند 15 دقيقه از فيلم را تماشا کردند.

پس از نمايش فيلم، رگ های خونی آنها بار ديگر مورد آزمايش قرار گرفت.

در پی تماشای بخشی از فيلم اضطراب آور، جريان خون در رگ های بازوی 14 نفر از 20 داوطلب کاهش پيدا کرد. در مقابل، تماشای فيلم خنده دار باعث تمدد و سست شدن رگ های خونی 19 نفر از 20 داوطلب شد که برای سلامت خوب است. محققان اشاره کردند که خنديدن باعث اتساع بافت های تشکيل دهنده جداره داخلی رگ های خونی، موسوم به «اندوتيليوم» و افزايش جريان خون می شود.

اندوتيليوم تاثير زيادی بر عملکرد رگ های خونی و تنظيم جريان خون، انعقاد و غلظت خون دارد و در واکنش به زخم، عفونت يا التهاب شروع به ترشح مواد شيميايی می کند. اين جداره همچنين نقش مهمی در بروز ناراحتی های قلب و عروق بازی می کند. نقص عملکرد جداره داخلی رگ های خونی يکی از علائم اوليه ابتلا به ناراحتی های قلب و عروق است.

دکتر مايکل ميلر، از دانشگاه مريلند که اين تحقيقات را هدايت کرده است می گويد: «اندوتيليوم نخستين مرحله تصلب شراين (atherosclerosis) است، بنابرين با توجه به نتايج مطالعه ما، قابل درک است که چرا خنديدن ممکن است برای حفظ سلامت اندوتيليوم و کاهش خطر بيماری های قلب و عروق مفيد باشد.»

او افزود: «خندين دست کم از تاثير فشار روحی که برای اندوتيليوم مضر است می کاهد. هفته ای سه بار ورزش هر بار به مدت 30 دقيقه و 15 دقيقه خنديدن در روز، احتمالا برای سلامت عروق خوب است.»